GTİP (ya da gtip, veya G.T.İ.P./g.t.i.p.), Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’nun kısaltmasıdır. Ülkemizde, GTİP Gümrük Tarife Cetveli’nde 12’li koda verilen isimdir.
Tüm dünyada, her ülkenin tarife cetvelinin esasını Armonize Sistem oluşturmaktadır. Resmi adı Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) olan Armonize Sistem, uluslararası ticarete konu olan tüm mallar için kullanılan uluslararası bir ticari sınıflandırma sistemidir. Armonize Sistem’de ticarete konu tüm ürünler belirli bir mantık ve sistematik çerçevesinde sınıflandırılmıştır.
Uluslararası düzeyde Armonize Sistem ile ilgili düzenlemeler, Dünya Gümrük Örgütü tarafından yapılmaktadır. Türkiye’de, tarife cetveli ile ilgili sorumlu kurum Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’dır. Gümrüklerde, ürünler bu kodlar üzerinden işlem görmektedir. Her bir eşya/eşya grubu için bir GTİP bulunmaktadır.
Armonize Sistem (Tarife Cetveli) 21 bölüm ve 96 fasıldan oluşmaktadır. Fasıllar 2’li kodlara, her bir fasıl 4’lü kod olan pozisyonlara ve her bir pozisyon ise 6’lı kod olan alt pozisyonlara ayrılmıştır. Her ülkenin tarife cetvelindeki 2’li, 4’lü ve 6’lı kodları tüm dünyada aynıdır. Diğer bir ifadeyle, bu kodlar tüm dünyada aynı ürünü ifade etmektedir. Örneğin, tüm ülkelerin gümrüklerinde, 0409.00 GTİP Kodu (HS Code) denildiğinde “tabii bal” anlaşılmaktadır.
Armonize Sistem’de 6’lı koddan sonraki bölümleri, ülkeler kendi ihtiyaçlarına (detaylı istatistik almak ve gümrük vergilerini daha detay ürün bazında uygulamak için) göre detaylandırabilmektedir. Türkiye’de ürünler en detay bazda 12’li kodla sınıflandırılmaktadır. Türkiye, Avrupa Birliği ile Ortak Gümrük Birliğine sahip olmasından dolayı, Türkiye’nin 8’li bazdaki kodları ve ürün grupları Avrupa Birliği ülkeleri ile aynıdır.
Türk Gümrük Tarife cetvelinde 10’lu baz olan “Milli alt açılım kodu” farklı vergi uygulamalarımız için açılan pozisyonlar olmakla birlikte pratikte kullanılmamaktadır. Bu nedenle, ülkemizde gümrük vergileri 12’li bazda belirlenmektedir. Tarife cetvelinde, 12’li kod olan GTİP, ülkemizde ürünlerin en detay bazda sınıflandırıldığı, ürünlerin gümrük vergilerinin uygulandığı ve istatistiksel amaçlarla kullanılan koddur.
Özetle,
İlk 4 Rakam Eşyanın Pozisyon Numarasını,
İlk 6 Rakam Dünya Gümrük Örgütü’ne üye tüm ülkelerce kullanılan Armonize Sistem Nomanklatür kodunu,
7-8 inci rakamlar Avrupa Birliği ülkeleri tarafından kullanılan Kombine Nomanklatür kodunu,
9-10 uncu rakamlar farklı vergi uygulamaları nedeniyle açılan pozisyonları gösteren kodları,
11-12 inci rakamlar ise Gümrük Tarife İstatistik (GTİP) kodlarını
oluşturmaktadır.
Örnek: 08.08.10.80.00.13 GTİP nolu “Golden cinsi elma” tarife cetveli yapısı. mevzuat.net
