Uluslararası ticarette taşımaların büyük çoğunluğu denizyolu ile yapılırken; denizyolu taşımalarının da büyük çoğunluğu konteyner taşımacılığı ile yapılmaktadır.
Çelik konteynerlerin standardizasyonu 1950’li yıllarda ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından geliştirilmiştir. İlgili ISO standartları 1968-1970 yılları arasında yayınlanmıştır. Ticari deniz taşımacığında günümüz standartlarında ilk taşıma 1956 yılında Amerikalı girişimci Malcolm McLean tarafından yapılmıştir. 1972 yılında yayınlanan hükümetlerarası denizcilik konvansiyonu ile konteyner taşımacılığı düzenlenmiştir.
Günümüzde yaş sebze meyveden tutun makina ekipmanlarına, tüketici elektroniğinden tekstile, kimyasal maddelerden gıda maddelerine kadar pek çok ürünün taşınmasında konteynerler kullanılmaktadır.
Konteyner Çeşitleri
Standart Konteynerler (Dry van): bu konteynerler genel amaçlı kullanılan konteynerlerdir. Her türden kuru yükün taşınmasında bu tip konteynerler kullanılmaktadır. Ölçüleri genellikle 20′ ve 40′ olmakla birlikte 45′ ve hatta son dönemde 54′ uzunlukta konteynerler kullanılmaya başlamıştır.
High Cube Konteynerler: Standart konteynerlerle yapısal olarak benzer olmakla birlikte yüksekliği 2591mm olan box konteynerlerden 2896mm yüksekliği ile daha hacimli bir yüklemeye olanak sunan bir konteyner tipidir. Genellikle 40′ olarak üretilmiştir. Kullanım alanı her tür kuru yük, hafif ve hacimli yükler ve yüksekliği 2,7m’ye kadar olan gabari yüklerin taşınmasında kullanılır.
Open Top Konteynerler: Standart konteynerlerden farklı olarak tavan kısmı tamamen açık olan konteynerlerdir. İç dolumu yapıldıktan sonra branda ile kapatılır. Ölçüleri genellikle 20′ ve 40′ uzunluktadır. Yükü tepeden koymaya olanak tanıdığından doğal kullanım alanları konteyner kapısından sığmayan gabari yükler ile elleçlenmesi vinç benzeri ekipmanlarla yapılması gereken yüklerdir.
Flatrack Konteynerler: Bu konteynerler bir taban platformu ve iki uç duvarından oluşan taşıma araçlarıdır. İstendiğinde uç duvarlar dik sabitlenebilir ya da kapatılarak tabana yatırılarak bir taşıma platformuna dönüşür. Genellikle 20′ ve 40′ ölçüde üretilmektedir. Kullanım alanları ağır tonajlı yükler, yüksek ya da geniş taşmalı yüklerdir. Zaman zaman iki ya da daha fazla flatrack konteynerden platform oluşturularak yüksek hacimli break bulk yüklerin taşınması ve sabitlenmesinde de kullanılır.
Platformlar (plats): Bu taşıma ekipmanları yapısal olarak yalnızca taban platformu biçimindedir. Uç ve yan duvarları yoktur. Küçük alanda ağır tonajlı taşımaya uygundur. Genellikle 20′ ve 40′ ölçüde üretilmektedir. Doğal kullanım alanları gabari yükler ile ağır tonajlı yüklerdir.
Havalandırmalı (Ventilated) Konteynerler: Tepe ve taban profillerinde yer alan havalandırma kanallarından doğal hava dolaşımına izin veren konteyner tipidir. Genellikle 20′ olarak üretilmektedir. Doğal kullanımı havadar ortamda taşınması gerekli yüklerdir. En yaygın olarak yeşil kahve tanelerinin taşınmasında kullanılmaktadır.
Soğutuculu (Reefer) Konteynerler: Reefer konteynerler içerisinde soğutma ünitesi bulunan özel yalıtımlı konteynerlerdir. Genellikle 20′ ve 40′ ölçüde üretilmektedir. High cube olanları hafif ve hacimli yüklerin (çiçek, meyve vb.) taşınmasında kullanılır. Doğal kullanımı 0 ºC’nin altında ya da üzerinde sabit ısıda taşınan gıda ürünleridir.
Dökme Yük (Bulk) Konteynerleri: Bu tip konteynerler tavan kısmında 3 adet yükleme kapağı ve kapı kısmında yer alan 2 adet tahliye kapakları olan konteynerlerdir. Genellikle 20′ olarak üretilmektedir. Doğal kullanım alanı tahıl, hayvan yemi, baharat vb. yüklerin taşınmasıdır.
Konteyner taşımacılığında kullanılan terimlerin en önemlilerinden olan FCL (Full Container Load) ve LCL (Less Container Load) üzerinde duracağız.
FCL İngilizce “Full Container Load” olarak kullanılan ve “Tam Konteyner Yükü” olarak Türkçe’ye çevirebileceğimiz terimin kısaltılmış halidir. FCL bir konteyner içerisindeki tüm yükün aynı yük sahibine (shipper) veya alıcıya (consignee) ait olduğunu göstermektedir.
Konteyner (container) ister 20ft isterse de 40ft olsun eğer konşimentoda FCL terimi geçmekte ise buradan tüm malın aynı yük sahibine veya alıcıya ait olduğu anlaşılır.
LCL Ne Demektir?
LCL İngilizce “Less Container Load” olarak kullanılan ve “Parsiyel Konteyner Yükü” olarak Türkçe’ye çevirebileceğimiz terimin kısaltılmış halidir.
LCL bir konteyner içerisindeki yükün birden fazla yük sahibine (shipper) veya alıcıya (consignee) ait olduğunu göstermektedir.
Konteyner (container) ister 20ft isterse de 40ft olsun eğer konşimentoda LCL terimi geçmekte ise buradan malın birden fazla yük sahibine veya alıcıya ait olduğu anlaşılır.
FCL/FCL Ne Demektir?
Eğer konşimentoda FCL/FCL terimini görmekte iseniz ürünlerin tek bir yükleyici tarafından yüklendiğini ve yine tek bir alıcıya sevk edileceğini anlamanız gerekmektedir.
LCL/LCL Ne Demektir?
Eğer konşimentoda LCL/LCL terimini görmekte iseniz ürünlerin birden çok yükleyici tarafından yüklendiğini ve yine birden fazla sayıdaki alıcıya sevk edileceğini anlamanız gerekmektedir.
FCL/LCL Ne Demektir?
Eğer konşimentoda FCL/LCL terimini görmekte iseniz ürünlerin tek bir yükleyici tarafından yüklendiğini ama birden fazla alıcıya sevk edileceğini anlamanız gerekmektedir.
LCL/FCL Ne Demektir?
Eğer konşimentoda LCL/FCL terimini görmekte iseniz ürünlerin birden çok yükleyici tarafından yüklendiğini ama sadece bir alıcıya sevk edileceğini anlamanız gerekmektedir.
