Deniz Ulaşımı; Dünya ticaretinin günümüzde büyük bir kısmı deniz yoluyla yapılmaktadır. Nedenleri:
*Daha ucuza mal olması
*Yol yapımı ve bakımı için harcamalara gerek olmaması
*Daha fazla yükün taşınması
*Malın güvenli olarak uzak mesafelere taşınabilmesidir.
Deniz taşımacılığı ve ticareti çok eskiye dayanan bir ulaşım sistemidir. Günümüzde de deniz ulaşımının modernleşmeye başlamasıyla çeşitli şekilde gelişme ve değişmeler meydana gelmiştir. Bunların başlıcaları şunlardır:
*Dünya deniz yollarında belirli yükleri taşımak için özel olarak yapılmış gemiler hızla çoğalmaktadır.
*Büyük gemilerin yapılması taşıma ücretlerini azaltmıştır.
*Gemilerin hızları artmıştır.
*Dünya ticaret filosu hızlı bir şekilde gelişmektedir.
Deniz ulaşımında yolcu taşınması, ondokuzuncu yüzyıl başlarında başlamıştır. Yolcu taşıyan gemilerin ilk geniş yolcu kütleleri ondokuzuncu yüzyılın ortalarından Birinci Dünya Savaşı’na kadar süren, Amerika’ya giden Avrupalı göçmenlerdi. Denizyolları ya da kara içi su yollarında yolcu taşınması dünyanın bazı bölgelerinde her zaman büyük önem taşımıştır. Japonya gibi engebeli bir yapıya sahip olan ada ülkelerinde kıyı gemiciliği önemlidir ve bu yolla çok miktarda yolcu taşınmaktadır. Pasifik adalarında, Uzakdoğu’da, Çin ve Hong Kong gibi bir çok ülkede deniz kıyılarındaki yerleşmeler arasında ve akarsularda deniz taşımacılığı yapılmaktadır.
Deniz ulaşımında düzenli bir şekilde yolcu ve yük taşınması 1816 yılında başlamıştır. İlk önceleri yük ve yolcu taşıması birlikte yapılırken zamanla, yükleri taşımak üzere özel yük gemileri hizmete girmiştir. Bunlar arasında günümüzde en yaygın olanları petrol tankerleridir. Tarımsal ya da hayvansal gıda maddesi taşıyan gemilerin çoğuda özel düzene sahiptir. Taşınan maddelerin bozulmaması için soğutma tesisatı bu tip gemilerin en önemli özelliklerindendir.
Denizyoluyla yük taşımacılığının gelecekteki öneminin artması için çalışmalar sürdürülmektedir. Dünyada üretim ve nüfus artışına parallel olarak her sektörde taşımacılık artarken, havayoluyla da taşımacılığın boyutları daha çok genişlemektedir. Ancak hava yoluyla taşımacılık denizyolu taşımacılıktan on misli daha pahalıya mal olmaktadır. Bu nedenle, gelecek yüzyılın taşımacılık sektörlerinin başında hızların artması koşuluyla yine denizyolu olacaktır.
Dünya ticaretinin çoğu denizyollarıyla yapılmaktadır. Bu ticaretin belli başlı yolları da Kuzey Yarımkü-re’nin orta kuşağında yer almaktadır. Bunun en önemli nedeni nüfus yoğunluğunun fazla olmasıdır.
Deniz ulaşımında gemiler gelişi güzel bir yol izlemezler. Gemilerin sürekli olarak izledikleri belli güzer- j= gahlar vardır. Bu yolların belirlenmesinde ekonomik ve doğal koşullar rol oynar.
Ekonomik koşullar;
*Geminin büyüklüğü
*Taşınan maddenin niteliği
*Yakıt istasyonları
*Yükleme-boşaltma istasyonları
*Liman ve kanal ücretleri
Doğal koşullar;
*Rüzgar yönü ve yoğunluğu
*Okyanus akıntıları
*Tehlikeli sığ yerler ve kayalar
*Sis, fırtına ve buz dağları
Buna göre yeryüzünde izlenen başlıca denizyolları şunlardır;
*Kuzey Atlantik yolu
*Batı Avrupa; Akdeniz ve Hint Okyanusu yolu
*Ümit Burnu yolu
* Atlantik, Güney Amerika ve Doğu kıyı yolu
*Pasifik Güney Amerikası, Kuzey Amerika ve Avrupa yolu
*Pasifik- Aşırı yol
*Karayipler, Meksika Körfez yolu
*Meksika Körfezi, Karayipler, Amerika’nın doğu kıyıları yolu. nkfu.com
