Çoklu Taşımacılık (Multimodal Transport), farklı taşıma üniteleri veya aracıyla, birden fazla taşıma türü kullanılarak yapılan taşıma türüdür.
Modern çoklu taşıma konteynerlerin ortaya çıkması ile gündeme gelmiştir. Standart kap niteliğindeki konteyner, yük için hem ulaştırma aracıdır; hem de ambalaj görevi görür. Ayrıca, taşıyan açısından bir yatırım olan konteyner genellikle, çoklu taşımanın ana malzemesini olarak kullanılmaktadır. Çoklu taşımanın ilk uygulamacıları konteyner operatörleridir. Çoklu taşıma bir yükün, satıcıyla alıcı arasında, en az iki taşıma sistemiyle ve tek yük senediyle taşınmasıdır.
Çoklu taşımanın uluslararası alanda yapılmasının yanında bir ülkenin ulusal sınırları içinde de uygulanabilmektedir. Günümüzdeki uygulama, ağırlıklı olarak, uluslararası çoklu taşıma yönündedir.
Birden fazla taşımacılık sistemine yatırım yapılması ve modern teknoloji kullanılması nedeniyle, fazla sermaye gerektiren bir yatırım türüdür. Bu yüzden taşıma hizmetinde kullanılacak taşıtlar ve altyapı pahalı yatırımlar gerektirmektedir. Çoklu taşıma ilk önce sanayileşmiş ülkeler arasında gelişim göstermiş, bugün ise tüm dünyada yaygınlık kazanmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde kaynak bulma yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Çoklu taşımanın önem kazanmasında elleçleme tekniklerindeki gelişmelerin payı da etkili olmuştur. Özellikle de “birim yük” boyutlarındaki büyüme ve standartlaşma etkin rol oynamıştır. Bu yolla gemilerin hem limanlarda kalış süresi azalmakta; hem de elleçlenen birim yük miktarındaki artış sayesinde bu amaca uygun gemilerin hizmet verimliliği iyileştirilmiştir.
Çoklu Taşımacılığın Üstün Yönleri
- Coğrafi nedenlerden dolayı aktarmalı taşımacılığın zaman kayıplarını en aza indirmesi,
- Kara yolu taşımacılığının, ekonomik mesafe dışında bulunan teslimlerde daha rasyonel bir sevkiyat tarzı olmasının getirdiği üstünlükten yararlanması,
- Gelişmiş taşıma tekniği (Parça yüklerin konteyner veya başka taşıma kapları ile birleştirilmesi ile seri sevkiyat ve teslimat imkânı),
- Taşıma sistemi içinde bulunan unsurların birbirleri ile uyumlu olmasının getirdiği optimizasyon,
- Özel yükleme araç ve gereçleri kullanılmasıyla taşıma araçlarının taşıma sürelerinde rasyonalizasyon sağlanması.
Kombine taşımacılık, operasyonel işlem sürelerinin kısaltması yanında toplam taşıma masraflarını azaltıcı yönde de katkısı
bulunmaktadır. Kombine taşımacılık, klasik aktarmalı taşımacılıktaki ayrı ayrı yapılan operasyonel işlemlerin bürokrasisini de azaltmakta,
eşyaların göndericiden alıcıya daha az evrakla ulaşmasını sağlamaktadır.
Klasik aktarmalı taşımacılık daha çok el emeğine dayanırken; kombine taşımacılık
yükleme ve boşaltma işlemlerinin teknolojik ekipmanların devreye girmesi ile daha kısa
sürede yapılmasını olanaklı hâle getirmiştir. Düzenli hat taşımacılığının kombine
taşımacılığın önemli bir unsuru hâline gelmesi ile istenilen yer ve sürede, düzenli ve
zamanında teslimatlar gerçekleştirilmesi mümkün olmuştur. Böylelikle göndericilerin
üretimde, alıcıların ise satışta stok seviyelerini kontrol altına almaları ve maliyetlerini
düşürmeleri imkânı doğmuştur. Kombine taşımacılık ayrıca ham madde ve diğer girdilerinin
tedarikinde sürat kazandırmakta, böylelikle işletmelere, tam zamanında üretim yapılması,
işletmenin finansal, maliyetlerin azaltılması, müşteriye zamanında teslimat gibi avantajlar da
sunmaktadır.
Çoklu Taşımacılığın Olumsuz Yönleri
- Kombine taşımacılıkta eşyaların konteyner, paletler vb. birim yük hâline
getirilmesi gereklidir. Ancak her yükün konteyner veya paletlere konması
rasyonel olmayabilir. Bu nedenle birim yük hâline getirilmemiş eşyanın
kombine taşıma sistemi ile sevk edilmesi mümkün değildir. - Kombine taşımacılık yapılabilmesi için taşıma üniteleri (konteyner veya
paletler), aktarmayı yapacak taşıma terminalleri ile taşıtların birbirine uyumlu
olması gerekir. Bu uyumlu sistemin oluşturulması teknolojik alt yapıya ihtiyaç
gösterir. Bu alt yapının kurulması ise oldukça yüksek maliyetle
gerçekleşmektedir. - Kombine taşımacılığın dikkat edilmesi gereken bir başka yönü taşıma
sisteminin organizasyonudur. Bu karmaşık organizasyonun sağlanması kombine
taşımacılık deneyimi olan işletmeler tarafından yapılabilmektedir.
