Uluslararası Ticarette taşımacılık ve lojistik çok önemli bir yere sahiptir. Havayolu, deniz yolu ve karayolu taşımacılığı olarak bu konuda çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.
TIR Karnesi işlemleri karayolu taşımacılığının daha güvenli, taşıyıcı firmanın daha az işlem yaparak uluslararası ticareti gerçekleştirmelerini sağlar. Bu sistem ülkelerin sisteme dahil olmalarıyla başlar. Ülkemiz 1966 yılında, bakanlar kurulu kararıyla sisteme taraf olmuştur.
Sistemin düzenli işleyişini sağlamak amcyıla her ülkede kefil kuruluşlar oluşturulur. Tüm bu kuruluşların da bağlı bulundukları uluslararası kefil kuruluş olan: International Road Transport Union vardır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ulusal kefil kuruluştur.
Ticaret ve/veya Sanayi Odaları ve İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince, firmaların sisteme dahil olması, belgelerin satışı, kontrolü,takibi ve kapatılması işlemlerinde görev yapar. Yapılan bütün işlemler TOBB ile bağlantılı olarak gerçekleştirilir.
Tır Karnesi Nedir?
TIR Karnesi uluslararası kara taşımacılığını dolayısıyla uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesidir.
Eşya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktasındaki gümrük idaresinden, varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir prosedür altında taşınır ve bu prosedüre TIR Sözleşmesi kapsamında “TIR taşıması” denir.
Her bir TIR Karnesinin farklı bir referans numarası vardır. İhtiva ettiği sayfa sayısına göre 4, 6, 14 ve 20 yaprak olmak üzere çeşitlere ayrılmıştır. Karne sayfa sayıları, hareket, varış ve transit olarak geçilecek ülke ve/veya gümrük idaresi sayıları göz önüne alınarak, farklı basılmıştır. Bunun için, TIR karnesi açılırken, karneye işlem yapacak olan hareket, transit ve varış gümrük idareleri sayısı hesaba katılmalıdır. Örneğin 6 yapraklı bir TIR Karnesi 6 gümrük idaresi arasında kullanılabilir.
TIR Karnesi tek bir TIR taşıması için düzenlenir. Eşya hareket, transit ve varış gümrüklerine TIR Karnesi ile beraber sunulur. TIR Karnesi usulüne uygun olarak ilgili gümrük idaresine onaylatılır. Bu işlemden sonra TIR Karnesi kefil kuruluşa iletilmek üzere, TIR işlemlerinin yürütüldüğü Oda’ya iade edilir.
Tır Karnesinin Kullanımına İlişkin Kurallar
1. Verilişi: TIR Karnesi hareket ülkesinde veya TIR Karnesi sahibinin yerleştiği veya ikamet ettiği ülkede verilir.
2. Dili: TIR Karnesi, maddelerinin aynı zamanda İngilizce olduğu birinci sayfanın ön yüzü hariç, Fransızca basılmıştır; bu sayfa kapağın ikinci sayfasının ön yüzünde Fransızca olarak verilen “TIR Karnesinin Kullanılmasına İlişkin Kurallar”ın tercümesidir. Basılı metnin diğer dillere çevirisini havi ek sayfalar da araya konulabilir.
Üzerinde yer alan maddeler İngilizce veya Fransızca da olabileceğinden kapağın birinci sayfası hariç bir bölgesel kefalet zinciri çerçevesindeki TIR taşımasında kullanılacak Karneler Birleşmiş Milletlerin resmi dillerinde basılabilir. TIR Karnesi kapağının ikinci sayfasında Birleşmiş Milletlerin resmi dillerinden birinde basılan “TIR Karnesinin Kullanılmasına İlişkin Kurallar” kapağın üçüncü sayfasında İngilizce veya Fransızca olarak da basılır.
3. Geçerliliği: TIR Karnesi, karneyi veren kuruluş tarafından saptanan süre içerisinde, hareket gümrüğünde gümrük kontrolünden geçmesi şartı ile TIR taşımasının varış gümrüğünde tamamlanmasına kadar geçerlidir (Kapağın birinci sayfasının birinci maddesi).
4. Karne sayısı: Bir taşıt dizisi (bağlı araçlar) veya bir veya bir dizi karayolu taşıtına bağlı birden fazla konteyner için sadece bir tane karne istenir (Aşağıdaki 10(d) kuralına bakınız).
5. Hareket veya varış gümrük idareleri sayısı: TIR Karneleri himayesinde yapılan nakliyat birden fazla hareket ve varış gümrük idarelerini kapsayabilir. Fakat, gümrük hareket ve varış idarelerinin toplam sayısı dördü geçmemelidir. Bütün gümrük hareket idarelerinin TIR karnesini kabul etmeleri halinde sözkonusu karne gümrük varış idarelerine sunulabilir (Aşağıdaki 10(e) kuralına da bakınız).
6. Sayfaların sayısı: Bir hareket gümrüğü bir de varış gümrüğü idarelerinin olduğu hallerde TIR Karnesi, hareket ülkesi için en az 2, varış ülkesi için 2 ve geçilen her ülke için 2 sayfa ihtiva etmelidir. Fazladan her hareket (veya varış) gümrük idaresi için 2 fazla sayfa istenecektir.
7. Gümrük idarelerine karnenin ibrazı: TIR Karnesi, karayolu taşıtı, taşıt dizisi veya konteyner(ler) ile birlikte her hareket, yol boyu ve varış gümrüğüne ibraz edilir. En son hareket gümrük idaresinde gümrük memuru taşıma süresince kullanılan manifestonun bütün yaprakları altındaki 17’inci bölümü imzalar, tarihli mühür basar. oaib.gov.tr
