Bir ithalat ya da ihracat işlemi sadece bir alım satım ve gümrükte tahsil edilen vergilerden ibaret bir işlem değildir. Bir ithalat ya da ihracat işleminin, söz konusu malların niteliğine bağlı olarak kamu ahlakı, kamu düzeni veya kamu güvenliği; insan, hayvan ve bitki sağlığının korunması veya sınaî ve ticari mülkiyetin korunması, haksız rekabetin önlenmesi gibi birçok boyutları bulunmaktadır. İthali yapılmak istenen bir malın halk sağlığını tehdit etmeyecek, ulusal güvenliğe zarar vermeyecek, tüketici haklarını haleldar etmeyecek olduğunun ithalattan önce tespit edilmesi gerekmektedir. Bu tespitler, birbirinden farklı kamu idareleri eliyle gerçekleştirilmektedir. Bu tespitleri yapacak ve ithalat/ihracat yapılmasında sakınca görülmediğini belirtecek yani bir anlamda izin kâğıdı anlamına gelen belgeyi verecek kamu idareleri de genellikle işlem yapılacak gümrük idarelerinden uzakta hatta zaman zaman farklı şehirlerde olabilmektedir. Hatta aynı eşya için bazen birkaç belgenin gümrük idaresine sunulması bile gerekebilir.
Tek Pencere Sistemi, ithalat ve ihracat işlemleri için kamu kurumlarından izin ve onay alma zorunluluğu bulunan yükümlülerin, bu yükümlülüklerini bir noktadan başvuru yaparak ve başvurularının yanıtlarını bir noktadan alarak yerine getirmelerini sağlayacak bir sistemdir.
Aşağıda e-başvuru sisteminde başvuru başlatıldığında veri alanlarına ilişkin açıklamalar yer almaktadır:
• Kurum Kodu: Belge başvurusunu kabul edecek, düzenleyip onaylayacak Kurumun(Ekonomi Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı vb.) seçilmesi gerekmektedir.
• Belge Kodu: İlgili Kurum Kodu seçildikten sonra seçilen Kurumun hangi belgesi için başvuru yapılacak ise o belgeye ilişkin kodun(0884-TPS Yatırım Teşvik Belgesi, 0910-TPS-Geçici İthalat İzni vb.) seçilmesi gerekmektedir.
• Birim: Belge başvuruları ilgili Kurumların(Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı vb.) taşra teşkilatında(Ankara İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası, Esenboğa Gümrük Müdürlüğü vb) işlem görecek ve değerlendirilecek olması nedeniyle mükellef tarafından işlem yapılacak idare(Ankara İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Hakkari Ticaret ve Sanayi Odası, Esenboğa Gümrük Müdürlüğü vb.) seçilmelidir.
• Dayanak: Belgenin düzenlenip onaylanmasına ilişkin mevzuat hükümlerini ifade eder.
• Kontrol Türü: Diğer Kurumlarca gümrük idaresinin koordinasyonunda yapılacak kontrolleri ifade eder. İlgili gümrük rejimleri kapsamında Türkiye’ye ithali öngörülen her türlü izin veya uygunluk belgesine tabi eşyaya ilişkin yetkili kurumlarca yapılacak kontroller, ithale konu eşyanın kamu ahlakı, kamu düzeni, kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlık ve hayatlarının korunması açısından taşıyacağı muhtemel riske göre; Türkiye Gümrük Bölgesine girişinde(hudut/sınır kapısında)(FAZ1) veya gümrük beyannamesinin tescil işlemi öncesinde(FAZ2) ya da gümrük yükümlülüğünün sona ermesinden sonraki(FAZ3) aşamalardan yalnızca birinde ve gümrük idaresinin koordinasyonunda yapılır.
Tek Pencere Sistemi uygulamasında Kontrol Türü alanında bulunan FAZ1, Türkiye Gümrük Bölgesi girişinde(hudut/sınır kapısında) yapılacak kontrolleri; FAZ2 gümrük beyannamesinin tescil işlemi öncesinde yapılacak kontrolleri ifade etmekte olup Tek Pencere Sistemi kapsamında bulunan e-başvuru belgeleri için hali hazırda FAZ2 seçilmektedir.
• Beyanname Numarası: Yükümlü tarafından belge başvurusu esnasında varsa önceki rejimi beyan eden özet beyan, NCTS, antrepo beyannamesi vb. beyan edilebilmektedir.
• Evrak Kodu: Bakanlığımız web sitesinde Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü Tek Pencere Sistemi menüsü altında bulunan başvurusu yapılan belgeye ilişkin Kılavuzda “Evrak Kodu” alanına ilişkin girilmesi gereken bilgi verilmiş ise yararlanılan Kılavuzda belirtildiği üzere Evrak Kodu alanı doldurulur.
İlgili Kılavuzlarda belirtilen herhangi bir husus yok ise belge başvurusunun çok sayıda olması durumunda yapılan başvuruların takibini kolaylaştırmak amacıyla mükellefler tarafından numaralandırabilecek bir alan olarak kullanılabilmektedir.
• Belge Tipi: Tek Pencere Sistemi’nin hali hazırda uygulanmakta olan e-başvuru uygulamasında yükümlülerce yapılacak belge başvurularında bu alana herhangi bir veri girilmeyecektir.
• Özel Şartlar: İlgili Kurum tarafından belgeye ilişkin özel bir durumun(Muafiyet, İstisna vb) olduğu Bakanlığımıza belirtilmesi halinde bu alana söz konusu özel şart yansıtılacak olup mükellef tarafından başvuru anında uygun olan seçeneğin seçilmesi gerekecektir.
• Ek Belgeler: Belge başvurusu esnasında İlgili İdareler tarafından başvurusu yapılan belgeye ilişkin başka belgelerin istenilmesi halinde bu alandan ilgili belgeler(fatura, finansal kiralama sözleşmesi vb) seçilebilecektir. Evrak taramasının olup olmayacağına ilişkin değerlendirmeler sürdürülmektedir.
• Açıklama: Belge başvurusunda belirtilmesine ihtiyaç duyulan bilgiler bu alana mükellef tarafından girilebilmektedir.
• Firma Özellik: Bu bölümde belge başvurusunu yapacak ve beyanname tescillerini gerçekleştirecek ithalatçı/ihracatçı/izin sahibi vb. firmalar beyan edilmelidir. Aksi takdirde, beyanname tescilinde firma bilgilerinin uyumsuz olduğuna ilişkin uyarı alınacaktır.
Belgeye ilişkin veriler doldurulduktan sonra sağ alt tarafta bulunan “Onayla” butonuna basılır. Bu aşamadan sonra başvuru kaydı oluşturulmuş olmakla birlikte “E-Başvuru Listesi” bölümünde yapılan başvuru görüntülenebilecek duruma gelecektir. Başvuru kaydıyla birlikte belge mükellef ekranında “Oluşturuldu” statüsüne gelecektir.
Kaydı oluşturulan “Oluşturuldu” statüsündeki belgeye ilişkin detaya ise “Kayıt Detayları” tıklanarak erişilebilecektir. Belge detayına girilip “Başvuru İşlemleri” sekmesi tıklandığında belge üzerinde “Güncelle”, “İptal Et”, “Satır Ekle” ve “Onaya Sun” işlemleri ilgili sekmeler kullanılarak yapılabilecektir.
Belge Güncelleme: Onaya sunulmadan önce “Güncelle” butonu kullanılarak mükellef tarafından belge başvurusu üzerinde güncelleme yapılabilmektedir.
Belge İptal: Başvuru kaydı oluşturulan ve henüz onaya sunulmamış bir belgenin herhangi bir sebeple iptal edilmesi gerektiğinde ise mükellef tarafından başvuru detay ekranından “Başvuru İşlemleri-İptal Et” sekmesi kullanılarak iptal edilebilmektedir. “E- Başvuru Listesi”nde iptal işleminin yapılmasıyla birlikte belge başvuru durumu “İptal Edildi” statüsüne gelecektir.
Belge Onaya Sun: Belgenin başvurusu yapılmış olmasına rağmen memur onayına sunulmadığı için ilgili memur tarafından görüntülenmeyecektir. “Satır Ekle” işlemi yapılmadan onaya sunulması durumunda sistem uyarı mesajı çıkaracak olup onaya sunma işlemini gerçekleştirmeyecektir. Belge başvurusunun ilgili memur tarafından görüntülenebilmesi, kabul edilip onaylanabilmesi amacıyla “Onaya Sun” işleminin yapılması gerekmektedir.
Onaya sunma işlemi gerçekleştirildikten sonra ilgili Kurumdaki memur tarafından kabul edilip kontrol edilerek onayının yapılmasıyla belge başvurusu “onaylandı” statüsüne gelecek ve 23 haneli belge ıd numarası üretilecek olup bu aşamadan sonra beyannamenin 44 no.lu hanesinde beyan edilebilecektir.
Belge Satır Ekle: “Başvuru İşlemleri-Satır Ekle” butonu kullanıldığında belgeye eklenecek satıra ilişkin bilgilerin girileceği “Satır Ekleme İşlemleri” bölümü açılacak olup bu alanda açılan veri alanlarının doldurulması gerekmektedir.
“Satır Ekleme İşlemleri” bölümünde bulunan veri alanları “zorunlu“, “ihtiyari” ve “yasak” olarak belge bazında belirlenmekte olup belge başvurusu esnasında olası alınabilecek doldurulması zorunlu alanlara ilişkin sistemsel uyarıların dikkate alınarak başvuru bilgilerinin doldurulması gerekmektedir. Zorunlu alanların doldurulmaması durumunda satır ekleme işlemi tamamlanamayacak olmakla birlikte sistem hangi alanların doldurulması gerektiğine ilişkin uyarı mesajı yansıtacaktır.
İlgili alanlar doldurulduktan sonra “kaydet” tuşuna basılır ve satır ekleme işleminin tamamlandığına dair bilgi mesajı yansıyacaktır.
Tek Pencere Sisteminde belge bazında düzenlemeler yapılması nedeniyle bazı belgelerde sadece ithalat satırları eklenerek işlem tamamlanamamaktadır. Örneğin, Dahilde İşleme İzni ve Geçici İthalat İzni belgeleri için başvuru yapılması esnasında en az bir ithalat satırı ve ihracat satırı eklenmesi gerekmektedir.
Aşağıda ise e-başvuru sisteminde başvuru başlatılıp satır ekleme işlemi yapılırken doldurulacak veri alanlarına ilişkin açıklamalar yer almaktadır:
• Birim Adı: Bu alana beyannamede beyan edilecek eşyanın birimi(adet,kilogram vb.) girilmelidir. Belge satırında bulunan birim ile bu belge satırının kullanılacağı beyanname kaleminde girilen birimin aynı olması gerekmektedir.
• Düşümlü: E-Başvuru belgeleri düşümlü/düşümsüz/tekkullanımlık olarak belge bazında düzenlenmiş olup başvurusu yapılan belgenin düşümlü/düşümsüz/tekkullanımlık bir belge olmasına göre seçim yapılır. “Düşümlü” bir belgenin yanlışlıkla “tek kullanımlık” veya “düşümsüz” bir belge olarak seçilmesi durumunda sistem uyarı verecek olup satır ekleme işlemi tamamlanmayacaktır.
-Düşümlü: Miktar veya Tutar üzerinden düşümlü olarak düzenlenen bir belgenin birden fazla beyannamede satırlardaki miktar/tutar bilgisinin yeterli olması ve belge süre sonu dikkate alınarak kullanılabilmesini ifade eder.(Örneğin, tek satırında 100 birimi bulunan bir belgenin 80 birimi bir beyannamede, 20 birimi başka bir beyannamede ya da kalemde farklı zamanlarda da kullanılabilmektedir.)
-Düşümsüz: Miktar veya Tutar üzerinden herhangi bir düşüm işleminin olmadığı belge tipidir. Belgenin süre sonuna kadar beyannamede beyan edilebilir.
-TEKK: Miktar veya Tutar üzerinden tek kullanımlık olarak düzenlenen bir belgenin satırındaki miktar/tutar bilgisini aşmamak kaydıyla miktar/tutarın hepsinin ya da bir kısmının tek beyannamede kullanılarak belge kapamasının gerçekleşeceğini ifade eder. Beyannamede e-belgede belirtilen miktar/tutardan daha az beyan edilmesi durumunda e-belgede kalan miktar bir daha kullanılamaz.
• Ticaret: Belge başvurusuna ilişkin satır eklenirken belge satırının ithalat/ihracat işlemlerinden hangisine tabi tutulacağı beyan edilir.(Örneğin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın PİGM-İthal İzin Belgesi için satır ekleme işlemleri yapılırken “ithalat” seçilmelidir.)
• Düşüm Noktası: Belgenin beyannamede kullanılması esnasında düşümlerin Miktar veya Tutar bilgilerinden hangisi üzerinden gerçekleşeceğini ifade eder.
• Miktar: Beyannamenin “satışa esas miktar” alanında yazılacak tutarın bu alana yazılması gerekmektedir. Miktar üzerinden düşümlü belgelerde, belge satırına girilecek miktarın beyanname tescillerinde kullanılacak toplam miktardan az olmaması gerekmekte olup miktar yetersizliği yaşanmaması için belge başvurusunda bu hususun dikkate alınarak girilmesi gerekmektedir.(Örneğin, herhangi bir tek pencere sistemi belgesi için 100 birimlik bir satır oluşturulup bir beyannamede 80 birim başka bir beyannamede 70 birim beyan edilmeye çalışılırsa miktar yetersiz kalacaktır. Böyle bir durumda tek pencere sistemi belgesi satırındaki miktarın 150 birim olması gerekirdi.)
• Fatura Tutarı: Beyannameye girilen fatura tutarını ifade eder.
• Fatura Döviz Türü: Beyannameye girilen fatura tutarının döviz türünü ifade eder.
• Fatura Tarihi: Yükümlü tarafından fatura üzerinde yer alan tarih bilgisi beyan edilir.
• Fatura Sayısı: Yükümlü tarafından beyan edilen faturanın sayısını ifade eder.
• Eşya Kodu: Gümrük beyannamesine konu eşyanın 12 haneli GTİP’ini ifade eder.
• Eşya Cinsi: GTİP’i Eşya Kodu alanında işlenen ve gümrük beyannamesi verilecek eşyanın ne olduğuna ilişkin eşyanın ticari tanımını ifade eder.
• Özel Şartlar: Tek Pencere Sistemi’nde belge bilgileri için teknik düzenlemeler yapılırken belgeyi düzenleyen ve onaylayan kurum tarafından satıra ilişkin özel bir durumun olduğu belirtilmiş ise Satır Özel Şartlar alanında bu özel durumlar bulunur. Örneğin, yatırım teşvik belgesi başvurusunda KDV istisnası ve gümrük muafiyeti uygulanmayacaksa satır özel şartlarda duruma uygun düşen “KDV istisnası ve gümrük muafiyeti uygulanmayacak” sekmesi seçilmelidir.
• Menşe Ülke/Geleceği-Gideceği Ülke/Sözleşme Ülkesi: Gümrük beyannamesine konu eşyaya ilişkin ülke bilgileri beyan edilir.
• Marka: Gümrük beyannamesine konu eşyanın marka bilgisi var ise beyan edilir. Zorunluluk durumu belge bazında düzenlenmiştir.
• Model: Gümrük beyannamesine konu eşyanın bir modeli varsa beyan edilir. Zorunluluk durumu belge bazında düzenlenmiştir.
• Şase: Gümrük beyannamesine konu eşyanın şase numarası/seri numarası varsa beyan edilir.
• Gümrükler: Gümrük beyannamesi işlemlerinin gerçekleştirileceği Gümrük İdaresi seçilmelidir. Hangi gümrükten işlem yapılacağı bilinmiyorsa “tüm gümrükler” seçilmelidir.
• Rejimler: “Ticaret” alanında seçilen ithalat veya ihracat işlemine göre beyanname açılacak rejim kodlarından uygun olanı seçilmelidir. Örneğin, satır için ticaret alanından ithalat seçilmiş ise rejimler alanından da ithalata ilişkin rejim kodları seçilmelidir. Belge satırında beyan edilen rejimler dışında bir rejimde beyanname tescil edilmek istenildiğinde rejim hatası alınır ve tescile izin verilmez. Bu nedenle, beyanname açıldığında kullanılacak rejim kodlarının belge satırlarında bulunması gerekmektedir.
• Özellik Kodları: Zorunlu olarak girilmesi gereken belgeler için beyannamenin özellik kodları alanında da e-belgede seçilen özellik kodunun aynısının girilmesi gereklidir.
• Açıklama: Satıra ilişkin önem arz edecek hususlar var ise bu alanda belirtilebilmektedir. Örneğin Dahilde İşleme İzin Belgesi ve Geçici İthalat İzni belgesi başvurularında eşyanın tahsis yeri ve adresi bilgilerinin bulunmasının önemli olması nedeniyle bu bilgiler satır açıklama alanında belirtilebilmektedir.
Satır Sil: Belgeye eklenmiş olan satırlar mükellef tarafından sonraki süreçte “Satır Sil” butonu kullanılarak silinebilir.
Satır Kopyala: “Satır Kopyala” butonu kullanıldığında eklenmiş satıra ilişkin veriler doldurulmuş olarak açılacak olup benzer veri alanlarının olduğu satırlar az bir değişiklik ile kolaylıkla eklenebilir.
Detaylı bilgi için bakınız!